ပေစၥကဗုဒၶဟူသည္

(က) န သဗၺညဳသဒိသာ ဟုတြာ၊ ပါဠိဇကၠံ ၀ိသံုဗုဒၶါ ပေစၥကဗုဒၶါ- သဗၺညဳ ဘုရားရွင္ႏွင့္မတူဘဲ အသီးအျခားဘုရားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပေစၥက
ဗုဒၶါမည္၏။ ပေစၥက- အသီးအျခား၊ ဗုဒၶ-ဘုရား၊ အသီးအျခားဘုရားဟု အပါဒါန္ ပါဠိေတာ္အ႒ကထာ ၁၁၂ တြင္ ဖြင့္ဆိုပါသည္။

ပတိ+ ဧကာ၀ိသံု+ သမၼာသဗၺဳဒၶေတာ ၀ိသဒိသာအေည+ အသာဓာရဏ ဗုဒၶါ ပေစၥကဗုဒၶါဟူ၍လည္း အပါဒါန္ပါဠိ္ေတာ္ အ႒ကထာ ၂၂၆ တြင္
ထပ္ဆင့္ဖြင့္ဆိုပါသည္။ (ပတိ+ဧက+ဗုဒၶ= ပေစၥကဗုဒၶါ) ပတိ= အသီးအျခား+ ဧက= သဗၺညဳဘုရားရွင္ႏွင့္မတူေသာ မဆက္ဆံေသာဘုရားသည္ ပေစၥကဗုဒၶ
မည္၏။

အ႒ကထာမွဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား
ဤအ႒ကထာဖြင့္ဆိုခ်က္၌ ၀ိသံုျဖင့္ ပတိ၏အနက္ကိုျပ၏။ သမၼာသမၺဳဒၶေတာ ၀ိသဒိသာျဖင့္ ဧကသဒၵါ၏ အတုလ်အနက္ကိုလည္းေကာင္း၊
အေညျဖင့္ အညအနက္ကိုလည္းေကာင္း၊ အသာဓာရဏျဖင့္ အသဟာယအနက္ကိုလည္းေကာင္း ဖြင့္ျပ၏။

တသီးတျခားဘုရား
သဗၺညဳဘုရားရွင္ႏွင့္မတူေသာ သဗၺညဳဘုရားရွင္မွအျခားတစ္ပါးေသာ သဗၺညဳဘုရားရွင္ႏွင့္မဆက္ဆံေသာ တသီးတျခားဘုရားျဖစ္ေသာေၾကာင့္
ပေစၥကဗုဒၶမည္၏ဟု မွတ္ယူပါ။

သီးျခားဘုရားငယ္
သဗၺညဳဘုရားရွင္ကို သဗၺညဳဘုရားဟု ေခၚေ၀ၚ၏။ ပေစၥကဗုဒၶ ဘုရားကို ဘုရားငယ္ဟုသာေခၚေ၀ၚၾက၏။ သို႔ေသာ္ သဗၺညဳဘုရားရွင္ကို
ဘုရားႀကီးဟု မေခၚေ၀ၚေပ။ ဤသည္ကား ပေစၥကဗုဒၶသဒၵါ၏ အနက္အဓိပၸာယ္ ျဖစ္သည္။

ျဖစ္ရာအမ်ိဳးအႏြယ္၊ အခါကာလႏွင့္ အသြင္ေတာ္
(ခ) ပေစၥကဗုဒၶသည္ မင္း၊ ပုဏၰား၊ သူ<ကယ္မ်ိဳးတို႔၌ျဖစ္၏။
(ဂ) ပေစၥကဗုဒၶသည္ သဗၺညဳတျမတ္စြာဘုရားကဲ့သို႔ သံ၀႗ကပ္ ကမၻာပ်က္ခ်ိန္၌ မပြင့္။ ၀ိ၀႗႒ာယီကပ္ကမၻာျဖစ္ၿပီး တည္ဆဲအခ်ိန္၌သာ ပြင့္၏။

ထိုတြင္လည္း သက္တမ္းတစ္သိန္းအထက္၊ တစ္ရာတမ္းေအာက္တို႔၌ မပြင့္ပါ။ သက္တမ္းတစ္သိန္းမွ တစ္ရာအတြင္း၌သာ ပြင့္ပါသည္။ ဘုရားမပြင့္ေသာ
ကမၻာ၌ ပေစၥကဗုဒၶမပြင့္၊ ဘုရားပြင့္ေသာကမၻာ၌သာပြင့္သည္။ ျမတ္စြာဘုရား သက္ေတာ္ထင္ရွားမရွိေသာ အခ်ိန္မွာသာပြင့္ပါသည္။
(ဃ) ပေစၥကဗုဒၶသည္ လူ႔ဘ၀လူ႔အျဖစ္၌ျဖစ္၍၊ ဦးေခါင္းကို လက္ျဖင့္သံုးသပ္ေသာအခါ လူ႔အသြင္ေပ်ာက္သြားပါသည္။
(င) ပေစၥကဗုဒၶတို႔၏အသြင္ကား ျမတ္စြာဘုရားအစရွိေသာ ရဟန္းေတာ္တို႔၏ အသြင္အတိုင္းျဖစ္ပါသည္။

ပရိကၡရာမ်ားအသစ္အလွဴခံတတ္ၾက၏။
ပေစၥကဗုဒၶတို႔သည္ တန္ခိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ပရိကၡရာမ်ားပ်က္စီး ေပ်ာက္ပ်က္ေသာအခါ အသစ္အလွဴခံရယူေတာ္မူၾကသည္။

ဆံေတာ္လက္ႏွစ္သစ္ အၿမဲတည္၏
ပေစၥကဗုဒၶတို႔၏ဦးေခါင္းဆံျပင္ေတာ္မွာ ျမတ္စြာဘုရားကဲ့သို႔ လက္ႏွစ္သစ္ခန္႔မွ မရွည္ေတာ့ေပ။ ဆံရိပ္ရ႐ိုးထံုးစံမရွိေပ။
ဤသည္တို႔ကား ပေစၥကဗုဒၶဟုေခၚေ၀ၚပါေသာ ဘုရားငယ္တို႔ႏွင့္ စပ္၍ အပါဒါန္ပါဠိေတာ္၊ အ႒ကထာတို႔တြင္ ပါရွိသည္တို႔ကို ဗဟုသုတအလို႔
ငွာ ေဖာ္ျပရျခင္းျဖစ္ပါသည္။